Slimme meter – intelligente elektriciteitsmeter voor fotovoltaïsche systemen

Slimme meters zijn een belangrijk onderdeel van de energietransitie. Ze sturen de gegevens rechtstreeks naar de netwerkbeheerder. Hierdoor wordt het beheer van het elektriciteitsnetgebruik en de facturering aan klanten eenvoudiger. Hier leest u wat een slimme meter is, hoe deze werkt en wanneer deze verplicht is.

Wat is een slimme meter? 

Een slimme meter is een slimme meterdat gegevens via een communicatienetwerk verzendt en ontvangt. Het bestaat uit een digitale meter en een communicatiemodule, ook wel slimme metergateway genoemd. De eerste meet en slaat de energie- of materiaalstroom op, de laatste verzendt de gegevens tussen de consument en de netbeheerder.

Wat is de Verschil tussen een slimme meter en digitale teller?

Een digitale elektriciteitsmeter geeft alleen de actuele meterstand en een gedetailleerd overzicht van het verbruik over een bepaalde periode weer. Er is pas sprake van een slimme meter als er een communicatie-eenheid, de slimme metergateway, aan wordt toegevoegd. Het intelligente meetsysteem verstuurt gecodeerde meetwaarden naar de netbeheerder, waardoor handmatige uitlezingen overbodig worden.

Hoe werkt een slimme meter in een PV-systeem? 

Een slimme meter meet, slaat op en analyseert het energieverbruik. Vervolgens worden deze gegevens via een slimme metergateway in gecodeerde vorm doorgestuurd naar de netbeheerder. Hiermee worden de gegevens geëvalueerd en kan het gebruik van het elektriciteitsnet beter worden aangestuurd. Consumenten kunnen op elk gewenst moment via een app of een klantomgeving toegang krijgen tot de gegevens. 

Zijn mijn gegevens veilig?

Ondanks alle zorgen zijn slimme meters veilig. Het Bundesamt für Informationsschutz (BSI) controleert de hardware en software van de exploitanten van meetpunten vóór gebruik grondig op gegevensbescherming. Pas na certificering worden de apparaten vrijgegeven voor installatie. Net als alle digitale communicatie-infrastructuren zijn slimme meters echter kwetsbaar voor hackeraanvallen, vergelijkbaar met internet- en e-mailverkeer. 

Is een slimme meter verplicht? 

De installatie van slimme meters is verplicht voor consumenten met een elektriciteitsverbruik tussen 6.000 en 100.000 kWh per jaar. Hetzelfde geldt voor elektriciteitsopwekkingsinstallaties zoals PV-installaties met een nominaal vermogen van meer dan 7 kWp. Daarnaast geldt er een verplichting voor huishoudens met zelf te regelen verbruikstoestellen, zoals een warmtepomp of een muurdoos.

De voorgaande meetsystemen waren gericht op een eerlijke verdeling van de kosten van energieproductie. Nauwkeurigheid is belangrijk, maar het moet ook economisch rendabel zijn voor de klant. Toekomstige metersystemen zullen gericht zijn op energiebesparing, het in balans brengen van verbruik en opwekking en op compatibiliteit met de energietransitie.

De elektriciteitsmarkt wordt de komende jaren stapsgewijs gedigitaliseerd. Dat is wat de wet uit 2016 over de digitalisering van de energietransitie voorschrijft. De nieuwe Wet op de exploitatie van meetpunten (MsbG) vormt de kern van dit wetgevingspakket. De MsbG regelt de landelijke invoering van intelligente metersystemen. Dit proces wordt ‘de uitrol van slimme meters’ genoemd. Het doel is om het elektriciteitsnet intelligenter te maken in een decentrale energiewereld en consumenten nauwkeurigere informatie te bieden over hun energieverbruik.

Wanneer moet de overgang plaatsvinden?

Alle meetpunten die aan de bovengenoemde verplichte criteria voldoen, zijn reeds voorzien van een slimme meter. Bovendien moeten meteropnemers in alle nieuwe gebouwen en bij grote renovaties moderne meetapparatuur installeren.

Vanaf 2025 kan ieder huishouden een slimme meter aanvragen. Deze moet binnen vier maanden geïnstalleerd zijn. Voor deze dienst kunnen beheerders van meetpunten eenmalig € 30,- in rekening brengen.

Voordat u een moderne meter of een slim metersysteem installeert, moet de meterbeheerder u minimaal drie maanden van tevoren op de hoogte stellen. Hij moet u ook informeren over de mogelijkheid om over te stappen naar een andere operator. Twee weken voor de installatie ontvangt u schriftelijk bericht over de specifieke installatiedatum. Hierin moet minimaal één alternatieve datum worden vermeld.

Waar wordt de slimme meter geïnstalleerd?

De slimme meter wordt geïnstalleerd in de verdeelkast in het huis geïnstalleerd. Het is verbonden met het internet of het mobiele netwerk. In huishoudens met een fotovoltaïsch systeem is de slimme meter ook aangesloten op de omvormer van het PV-systeem.

Als de meterkast al aanwezig is, kan het installeren van een slimme meter problematisch zijn. Er is niet altijd voldoende ruimte. Eventuele problemen met de meterinstallatie dienen met de netbeheerder besproken te worden. In het ergste geval moet de meterkast vervangen worden.

Wanneer is een slimme meter zinvol?

Naast de verplichte installatie is een slimme meter in combinatie met een energiemanagementsysteem interessant. Ze zijn ook interessant als u een dynamisch elektriciteitstarief wilt afnemen. Vanaf 2025 moeten elektriciteitsleveranciers deze tarieven aanbieden en is hiervoor een slimme meter vereist. Dit tarief is echter alleen zinvol als het elektriciteitsverbruik hoog is.

Hoeveel kost een slimme meter? 

De prijzen voor slimme meters zijn wettelijk vastgelegd en variëren van € 20 tot € 50 per jaar. Aanvullende diensten, zoals direct marketing of monitoring van het verbruik en de opwekkingsinstallaties, brengen extra kosten met zich mee. Afhankelijk van de aanvullende dienst kost dit tussen de € 10,- en € 30,- per jaar.

Wie zijn de bekendste fabrikanten van slimme meters?

De slimme meters worden geleverd en geïnstalleerd door de netbeheerder. Als consument heeft u geen invloed op de fabrikant. Niettemin vermelden wij Overzicht een paar over:

• Apator Metrix
• B-meters
• Diehl-metering
• Ontdekking
• EAD-systemen
• Ei Electronics
• Engelmann-sensor
• Vriendcom
• Kamstrup
• Landis+Gyr
• Lansen Systems
• Maddalena
• Qundis
• Radiocraft
• Relais
• Sinapsitech
• Solvimus
• Weptech

Wat zijn de voor- en nadelen van slimme meters?

Slimme meters zorgen er niet alleen voor dat u beter inzicht hebt in uw elektriciteitsverbruik, u hoeft de meterstanden ook niet meer op te nemen. Zij zorgen voor een efficiënte benutting van het net en stimuleren de energietransitie. Dit brengt echter extra kosten voor consumenten met zich mee en kan leiden tot hiaten in de gegevensbeveiliging.